Business Opportunities

Τώρα πια δεν είναι ανάγκη αλλά μονόδρομος, για όσους προλάβουν.

Η ευμάρεια της πρώτης δεκαετίας του 2000 δημιούργησε την ψευδαίσθηση ότι στην Ελλάδα μπορεί καθένας να γίνει επιχειρηματίας αποκομίζοντας εύκολα μεγάλα κέρδη. Οι ευνοϊκές συνθήκες που επέτρεψαν μεγάλους όγκους πωλήσεων και τη διαχείριση μεγάλων προϋπολογισμών, συνήθως δεν συνοδεύτηκαν από βιώσιμες στρατηγικές, λειτουργικούς σχεδιασμούς, μηχανισμούς ελέγχου, εξωστρέφεια και σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων. Αναπόφευκτα, ο επιχειρηματικός κόσμος δεν κατάφερε στο σύνολό του, να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την κρίση της δεύτερης δεκαετίας του 21^ου αιώνα. Ως συνήθως, τα "ρέστα" ζητήθηκαν από τον συνήθη ύποπτο, το κράτος και κατ' επέκταση τους φορολογούμενους.

Μια συνοπτική αλλά αποκαλυπτική "ακτινογραφία"

Στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, πέρα από κάποιες πολιτικές που εφαρμόσθηκαν, λίγα πράγματα άλλαξαν στην επιχειρηματική κουλτούρα των Ελλήνων. Σε μια συρρικνωμένη αγορά, οι οργανωμένες επιχειρήσεις, προχώρησαν γοργά σε προσαρμογές δομής και λειτουργίας, που επέφεραν μικρότερους προϋπολογισμούς και λιγότερες θέσεις εργασίας. Στο περιβάλλον αυτό κατάφεραν να ευδοκιμήσουν μερικές καλά διαφημισμένες επενδύσεις, οι οποίες όμως δεν ήταν επαρκείς για να αναστρέψουν τη συρρίκνωση της αγοράς. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, δεν επρόκειτο καν για πραγματικά νέες επενδύσεις, αλλά για μια -επιτυχημένη- αλλαγή του ήδη υπάρχοντος παραγωγικού μοντέλου.

Το εγχώριο τουριστικό προϊόν, απέδωσε μεν έναν θεαματικό όγκο πωλήσεων, χωρίς να καταφέρει να αναβαθμίσει την Ελλάδα σε ανταγωνιστικό, "ακριβό" προορισμό, δημιουργώντας και πολλούς "μη βιώσιμους" ισολογισμούς. Το πεδίο που επέδειξε σημαντική ανάπτυξη σε αριθμούς είναι οι ευκαιριακές επιχειρήσεις -συνήθως "one man show"- οι οποίες δραστηριοποιούνται στον λεγόμενο χώρο της low cost pleasure. Αναφερόμαστε κυρίως σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος καθώς και υπηρεσίες εκπαίδευσης και life style. Οι δραστηριότητες αυτές απορρόφησαν και αρκετά κονδύλια χρηματοδοτικών προγραμμάτων, με στόχο κυρίως την επιβίωση και όχι τον πραγματικό εκσυγχρονισμό. Δυστυχώς η στόχευση αυτή ούτε την ανάπτυξη εξασφαλίζει, ούτε προσδίδει υψηλή προστιθέμενη αξία.

Καιρός να αλλάξουμε οπτική

Στα πρόθυρα της 3^ης δεκαετίας του αιώνα που διανύουμε, γίνεται εμφανές ότι η… φύση θα υποχρεώσει τους θαμώνες της να σκεφθούν πιο σοβαρά ότι "για την ομελέτα χρειάζεται να σπάσεις αυγά". Τα πράγματα ήδη άλλαξαν άρδην και τίποτα δεν παραμένει όπως το γνωρίσαμε, πολλώ δε μάλλον σε σύγκριση με την "προ κρίσης" εποχή. Η πανδημία του κορωνοϊού είναι η αναγκαστική αφορμή -και όχι η αιτία- για να προχωρήσουμε σε σημαντικές αλλαγές, καθώς "ο φόβος φυλάει τα έρημα".

Αναμφίβολα, σε τέτοιες κρίσεις και με τις ισορροπίες να αλλάζουν, τελικά το business disruption που θεωρείται από πολλούς ως η λυδία λίθος για την πραγματική αναμόρφωση της επιχειρηματικής κοινότητας, ήρθε αναπάντεχα (;) από μόνο του και θα μείνει. Το παράδοξο είναι ότι ακόμα και οι εύρωστες επιχειρήσεις θα χρειαστεί να βιαστούν, αφού η μέχρι τώρα ευρωστία τους, δεν μπορεί να τους εξασφαλίσει μια θέση στον ήλιο της επόμενης ημέρας. Αδιάψευστο παράδειγμα αποτελούν τα δεινά των αεροπορικών εταιρειών, που -μέσα σε ελάχιστο διάστημα- αναγκάζονται να δίνουν αγώνα επιβίωσης και μάλιστα με σωσίβιο τις κρατικές ενισχύσεις.

Όσο για τους ρομαντικούς του παρελθόντος, που αναπολούν τις προ του 2000 εποχές, πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η παγκοσμιοποίηση και ο έντονος ανταγωνισμός που επιφέρει, δεν πρόκειται να εκλείψουν, γιατί απλούστατα αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς μας. Αντιθέτως, όσο η "επανάσταση της επικοινωνίας" (το τεχνικό μέρος, όχι το περιεχόμενο) γιγαντώνεται, τόσο θα αυξάνονται οι πιέσεις.

Ποιά θα είναι η επόμενη μέρα;

Το πώς θα διαμορφωθεί η επόμενη ημέρα διεθνώς, αλλά και στον τόπο μας, είναι ένα παιχνίδι στρατηγικής, που κρύβει δυσκολίες, κινδύνους, αλλά και ευκαιρίες. Ας δούμε όμως τις πιθανές εξελίξεις. Με δεδομένο ότι οι ευάλωτες επιχειρήσεις (αριθμητικά αποτελούν την πλειονότητα) ήδη βιώνουν μια λαίλαπα, υπάρχει ενδεχόμενο να μην μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους, όσο και να βοηθηθούν από το κράτος. Η θρυλούμενη έκρηξη τζίρου στην μετά τον κορωνοϊό περίοδο, είναι απίθανο να έχει διάρκεια, σε μια οικονομία που βασίζεται κυρίως στην κατανάλωση, αφού και οι δυνητικοί πελάτες, τα νοικοκυριά, βιώνουν την κρίση στο πετσί τους. Οπότε, είναι μάλλον αναμενόμενο να εισέλθει η οικονομία μας σε έναν αδυσώπητο αγώνα επιβίωσης με αλυσιδωτές συνέπειες.

Μια από τις συνέπειες που διαφαίνονται είναι η συρρίκνωση της τροφοδοσίας, η οποία μοιάζει να είναι μεγαλύτερη από αυτήν της ζήτησης. Στο σημείο αυτό εντοπίζουμε και μια θετική πλευρά: Ποίοι θα καλύψουν το κενό στην τροφοδοσία και με ποιό μοντέλο;  Ιδού μια ευκαιρία, όπου εφαρμόζεται η θεωρία του opportunity ring.

Κι ακόμη, πώς θα αλλάξουν οι αγοραστικές μας συνήθειες, όταν αξιοποιήσουμε την τεχνολογία σε ποσοστά ανάλογα με άλλων χωρών; Σήμερα, το λειτουργικό κόστος μιας επιχείρησης λιανεμπορίου, επιβαρύνεται με μη παραγωγικά κόστη, όπως τα υψηλά ενοίκια, ενώ οι "οικονομίες κλίμακας" είναι άγνωστες λέξεις. Να λοιπόν μια ακόμη ευκαιρία μείωσης δαπανών, που μπορεί να τροφοδοτήσει ένα καλύτερο προϊοντικό μίγμα.

Ποιοί άλλοι κλάδοι μπορούν να αναπτυχθούν στην Ελλάδα και σε ποιά μεγέθη; Για παράδειγμα η επένδυση της Cosco στον κλάδο των μεταφορών, αποτελεί μοχλό ανάπτυξης και για την ελληνική επιχειρηματικότητα, αφού τέτοιες επενδύσεις αναζητούν υπεργολάβους - συνεργάτες, απαραίτητους για τη λειτουργία τους. Προφανώς η ευκαιρία μας εδώ, δεν είναι να ανταγωνιστούμε την Cosco, αλλά να την υποστηρίξουμε με υπηρεσίες υψηλής ποιότητας. Αντίστοιχα οφείλουμε να λειτουργήσουμε σε τομείς μεγάλης δυναμικής, όπως είναι ο τουρισμός, η υγεία, η παιδεία.

Σχεδιασμός και συνεργασίες δίνουν τις λύσεις

Η δικαιολογία περί ευθύνης του κράτους, σε καμιά περίπτωση δεν προφέρει άλλοθι στη επιχειρηματικότητα. Το κράτος μπορεί να αποτελεί τροχοπέδη, αλλά μπορεί κάλλιστα και να υποκινηθεί από ισχυρές οικονομικές τάσεις. Για να επιτευχθεί αυτό, χρειάζεται ισχυρή επιχειρηματική κοινότητα. Μια κοινότητα που θα στηριχθεί σε βιώσιμους στρατηγικούς σχεδιασμούς, ανταγωνιστικά προϊόντα, προηγμένες τεχνολογικές υποδομές, μηχανισμούς ελέγχου και βελτίωσης της απόδοσης, ισχυρή κεφαλαιακή στήριξη. Κι επειδή όλ' αυτά δεν προσφέρονται στο πιάτο, οφείλει να αναζητήσει συνέργειες. Διαφορετικά, η επιβίωση είναι αμφίβολη.

Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ είχε σοφά επισημάνει ότι "Ένας απαισιόδοξος βλέπει τη δυσκολία σε κάθε ευκαιρία· ένας αισιόδοξος βλέπει την ευκαιρία σε κάθε δυσκολία". Στο παρόν κείμενο εντοπίσαμε λίγα μόνο από τη σωρεία των παραδειγμάτων που θα μπορούσε να διακρίνει κανείς, αναζητώντας τις ευκαιρίες σε μια δυσοίωνη οικονομική συγκυρία. Όλα συγκλίνουν στο ότι πρέπει να αλλάξουμε. Είναι εμφανές ότι η ριζική αλλαγή ή το total business transformation, τώρα δεν είναι μόνο ανάγκη, αλλά ο μονόδρομος που οδηγεί στην έξοδο από τις δυσκολίες. Ας τον ακολουθήσουμε.